GELİBOLU’YU ANLAMAK

Romanın ana kahramanı Anthime’nin “Ağustos ayının güzel güneşinden yararlanmayı,biraz egzersiz yapıp kır havası solumayı,kuşkusuz çimenlere uzanıp kitap okumayı tasarladığını belirterek başlar kitap.Ama seferberlik çanlarının çalmasıyla “Kaçınılmazdı zaten” dediği savaşın içinde bulur kendini Anthime. Hayat kavgasının en acımasız şekilde sürdüğü ölüm meydanında fareler, bitler, yırtıcı kuşlar nasiplerine düşeni almak için koştururlar. Atılan bombalar gözleri alır, insanlar diri diri yanar ölüm kusan cephede. “Sanki kişisel meseleyi hallediyormuş gibi, diğerleriyle ilgisi olmayan kişisel bir hesabı görmek istermiş gibi doğrudan havayı yarıp ayağa kalkmakta olan Anthime’e doğru yöneldi ve hiç ağız dalaşına girmeden sağ kolunu tam omzunun altından kopardı aldı. Beş saat sonra herkes Anthime’i kutladı. Herkes bu güzel sakatlığa ne kadar imrendiğini gösterdi, akla gelebilecek en güzel yaralanmaydı bu” cümleleri herşeyi özetler.

İçlerinde taşıdıkları çekip gitme isteğiyle sürekli boğuşan askerler sıkışıp kalırlar, kitapta anlatıldığı şekliyle “Önünüzde düşman var, yanınızda fareler ve bitler,arkanızda jandarmalar.Artık askerliğe uygun olmamanın tek koşulu elbette güzel bir yara. İşte kimileri bu hayırlı yarayı farkettirmeden kendi açmak istedi, örneğin kendi eline kurşun sıkarak ama genellikle başarısız oldular. Onları biraraya topladık ,yargıladık ve ihanetten kurşuna dizdik.Boğulmaktan,yanıp kül olmaktan,gazla ve alevle püskürütlen silahla yada karşı tarafın toplarıyla eriyip gitmektense, kendi askerlerince kurşuna dizilmek de bir seçim olabilir. Ama aslında kendi kendimizi kurşuna dizebilirdik, namluyu ağzımıza alıp ayak parmağıyla tetiğe basarak ,bu da diğerleri gibi öbür dünyayı boylamanın bir yolu işte, ikinci seçenek bu olabilirdi.” İşte bütün savaşların özeti.

Romanın kahramanları cephede hayatlarını ,gözlerini, ayaklarını ,ellerini ve bir çok parçalarını bırakırlar. Ölenler ne için öldüklerini bilmezler sağ kalanlar da cephede bıraktıkları hayalet organlarının acısıyla yaşama diri diri gömülürler.