Milletimize hizmet etmiş nice kahraman ve fedakarlarımız yazılı hiçbir kayıt bırakamadan ebediyete göçüp gitmişlerdir.Hepsinin ruhu şad olsun,Allah onlardan razı olsun, kabirleri cennet olsun dileğinde bulunuyoruz.
Ne hikmetse Osmanlı’nın ve Türkiye Cumhuriyeti’nin yetiştirdiği en büyük askeri tarihçimiz Bursalı Mehmet Nihat Bey sayısız yazılı eserler bırakmasına rağmen o da günümüz gençliği ve askeri tarihçileri tarafından unutulmuş ,unutturulmuş.
2003 yılında hemşehrim Çanakkale Seddülbahir kahramanı Ezineli Yahya Çavuş ile ilgili bir araştırma yapmaya başladım.Çanakkale Savaşlarıyla ilgili hazırlanan en iyi araştırma olarak gördüğüm,Milli Savunma Bakanlığımızın Birinci Cihan Savaşında Türk harbi 5.cilt Çanakkale Cephesi Harekatı kitaplarını okurken alt notlarda Bursalı Nihat Bey’in konferans ve anılarından alıntıları gördüm.Bursalı Yüzbaşı Nihat Bey’in Çanakkale Savaşlarıyla ilgili yaptıklarını ve görevlerini araştırdım,hiçbir bilgiye ulaşamadım.
Sonunda Çanakkale Savaş Alanları Araştırmacısı,yazar Şahin ALDOÐAN’A ulaştım. Şahin Bey Nihat Bey hakkında sözlü açıklamaları yanında , Harp Akademilerinin ocak 1996 da yayınladıkları,”askeri tarih yazarı ve harp akademileri tarih öğr.Kur.Yb.Bursalı Nihat Bey “isimli araştırmanın fotokopisini ulaştırdı.O zaman Cumhuriyetimizin ilk ve en büyük askeri tarihçisi Bursalı Nihat Bey ve eserleri hakkında tam bilgi sahibi oldum.
Hiç evlenmemiş,aile kuramamıştır. Kısacık ömrünü sevgili milletine hizmete adamış ve bu hizmet sırasında şehit olmuştu.
Bu milletin bir ferdi olarak kabrine Çanakkale toprağı götürüp ,bir buket çiçek bırakarak ,ruhuna fatihalar yollamak istiyordum.Bu kahramanımızı gençliğimizle tanıştırmak arzusundaydım.
Harp Akademilerinin Bursalı Nihat Bey ile ilgili 1996 yılı yayınında ;Nihat Bey’in İzmir Müstahkem Mevkii Tugay Komutanı iken, bir görevden döndüğü sırada 14/15 Temmuz 1928 günü kazara şehit edildiği ,mezarının İzmir Güzelbahçe yolu mahalle mezarlığında olduğu yazılıyordu.
Şahin ALDOÐAN ve tanıdığım İzmirli araştırmacılarla yaptığım araştırmalarda Bursalı Nihat Bey ‘in kabrini bulamadım.Fakat Nihat Bey’i hiç unutmuyor inatla araştırmalara devam ediyorum.
Harp Hatıralarını okumayı severim,hele Çanakkale ile ilgili olanlarını toplayıp dururum ve zaman buldukça okurum. 2006 yılı yaz aylarıydı ,kitapçılarda yeni gelen Çanakkale Hatıratı kitaplarını araştırırken ,Vadi Yayınlarının Mülazım Mehmet Sinan’ın Harp Hatıralarım (Çanakkale /Irak /Kafkas Cephesi )kitabını aldım. Okumaya başladım. Kitabın 87. sayfasına gelince Mehmet Sinan Bey 1917 yılı başında 6. Tümenle İran ‘da Ruslarla savaşırken 6.Tümen Kurmay Başkanı Bursalı Nihat Bey ile karşılaştıklarını yazar. Dip notunda ise Urla yolunda kazara vurulan Nihat Bey diye açıklama yapar.
Tekrar İzmir İlçe Belediyelerinden Nihat Beyi araştırmaya başladım. İzmir Güzelbahçe Belediye Başkanlığı Halkla İlişkiler Müdürünün duyarlılığı sayesinde, Nihat Bey ve Kurmay Başkanı Binbaşı Çobanoğlu Zeki Beyin Güzelbahçe (Kilizman) Şehitlik Anıtı fotoğrafına ulaştım.
Güzelbahçe Yolu Mahalle Mezarlığındaki kabrinin araştırmasına devam ediyorum.
Daha sonraki aşamada Bursalı Nihat Beyin Çanakkale Savaşları ile ilgili konferans metinlerini araştırmaya başladım.1919 Konferansını Osmanlıcadan Türkçeye çeviren Ç.O.M.Ü. Öğretim Üyeleri Yrd.Doç.Dr. Ahmet Altıntaş ve Öğretim Görevlisi Zeynep Altıntaş’ın 1997 yılı Çanakkalede Bahriyelilerimiz kitabında buldum. Hocam Süleyman Türkyılmaz tarafından günümüz Türkçesine sadeleştirilmesi yapıldı.
Ardından Çanakkale Gönüldaşım, sevgili kardeşim İslam Özdemir; Mehmet Nihat Beyin 1926 yılı İstanbul Şehremini Konferans Metninin Osmanlıca mikro filmlerini İstanbul Beyazıt Kütüphanesinden alarak bana ulaştırdı.
Sevgili Osmanlıca Çevirmen Öğretmen Arkadaşım İhsan Pala ve Öğretmen Okulu Öğretmenim Süleyman Türkyılmaz’ın çevirileri birleştirildi.
Mehmet Nihat Beyin 1928 yılı İzmir Konferansı sevgili Mete Türkyılmaz tarafından bana ulaştırıldı.Bursalı Nihat Beyin Çanakkale ile ilgili verdiği 3 konferans ilk defa ” Bir Komutanın Gözünden Çanakkale Savaşları” kitabında biraraya getirildi.Bu çalışmada büyük emeği olan eşim Nebahat Efe Yıldız ve diğer emeği geçenlere teşekkürlerimi sunarım.
Bursalı Nihat Beyle ilgili araştırmam burada bitmedi, hala devam ediyor. 2007 yılında Çanakkale Araştırmacısı Emekli Albay Turhan Seçer Bey İzmir Ege Ordu Komutanlığından ”Kilizman(Güzelbahçe) Şehitlik Anıtı tarihçesi ” adı altında bir bilgi notu faksladı.
KİLİZMAN ŞEHİTLER ANITI TARİHÇESİ
Haziran 1928 14 İzmir Müstahkem Mevki Kumandanı Tümgeneral Ali Fuat Paşa Komutanlığına bağlı Urla civarında konuşlandırılmış bazı birlikleri denetlemek üzere kendi karargahından bazı personelle 2 araç Urla istikametinden hareket ederler.
Bu heyette 1.araçta Tüm Ge. Ali Fuat ERDEM, Kurmay Bşk. Kurmay Yüzbaşı ÇOBANOÐLU Zeki Bey , Emir Subayı ve şoför ;2.araçta Piyade Tugay K.Yb. Bursalı Nihat Bey ve diğer askeri erkan vardır.Komutan ve mahiyetindeki heyet Urla ‘da denetleme ve incelemeyi akşama doğru bitirip İzmir’e dönerken, Zeki Bey 2. araca Nihat Bey’in yanına binmek zorunda kalır.Komutan aracı MVK. K.lığı yasak bölgesi içinde bulunan büyük bir kısmı henüz iskana açılmamış olan Güzelbahçe’ye (Kilizman)geldiği zaman saat 21:00 ve hava henüz kararmaya başlar. Tam bu sırada keskin bir düdük sesi ve Dur! Denir.
İl Jandarma Komutanlığınca muhafız ve devriyeler sürekli denetim içindeyken ,yol güvenliği için kurulan geçici karakolda görev yapan jandarma eri dur ihtarını geç fark eden araçların tekerleğine ateş açmış, kötü bir rastlantı sonucu seken kurşun K.Yrb. Nihat Bey ile Zeki Bey ‘e isabet etmiştir .Tek kurşunla anında şehit olurlar .Şahadet mevkiinde daha sonra bir anıt inşa edilir.Ruhları şad olsun.
Bu araştırma burada bitmedi. Gençlerimiz Nihat Bey’in hayatı ve eserlerini okuyup araştırarak ondan ders almalıdırlar.
CEMALETTİN YILDIZ
Yerel Tarih Araştırmacısı
Kurmay Yarbay Bursalı Mehmet Nihat Bey’in Biyografisi (1886-1928)
- 14 Mayıs 1905 tarihinde Harp Okulundan teğmen olarak mezun olmuş ve kurmay sınıfına ayrılmıştır.
- 20 Kasım 1910’da 78.Alay 1.Bölüğe verilmiştir.
- Haziran 1912’de Çanakkale Ordusu ile İtalya Savaşı seferberliğine katılmıştır.
- 29 Eylül 1912’de Balkan Harbi seferberliği dolayısıyla Büyük Karargâh-ı Umumi Kurmay Başkanlığı emrine verilmiştir.
- 19 Ekim 1912’de yüzbaşı olmuş,
- 01 Kasım 1912’de kurmay sınıfına kabul edilmiş, savaş sonunda Harp okulu’nun açık bulunan harp tarihi öğretmeni yardımcılığına atanmıştır.
- 10 Mart 1915’te kıdemli yüzbaşı olmuştur.
- 28 Mart 1915’te Çanakkale Truva yakınında Kalvert çiftliğindeki 15.Kolordu karargâhına atanmış, 15. Kolordu Harekât Şube Müdürlüğü yapmıştır.
- 4 Mayıs 1915’ten 9 Ocak 1916’ya (düşmanın Çanakkale’yi boşalttığı tarih) kadar Çanakkale Seddülbahir cephesi Güney Grubu Harekât şube Müdürlüğü’nü yapmıştır.
- 1 Eylül 1916’da binbaşı olmuştur.
- Değişik tarihlerde 6.Tümen ve Kafkas Grubu karargâhlarında bulunmuş, Başkomutanlık Kurmay Başkanlığı 2. Başkanlığı refakatinde görevlendirilmiş,
- 12 Ekim 1918’de Harp Akademisi Müdür Yardımcılığı’na atanmıştır.
- Harp Akademisiyle ilgisi sürmek koşuluyla Genelkurmay Harp Tarihi Şubesi’nde görevlendirilmiş ve daha sonra Genelkurmay 2. Şube Müdür Yardımcılığında, Veliaht yaverliğinde ve Harp Akademisi öğretmenliğinde görevlendirilmiştir.
- 12 Mayıs 1922’de Antalya’daki 6.Kolordu Karargâhı’na atanmıştır.
- 13 Eylül 1922’de yarbay olmuştur.
- 2.Kolordu Karargâhı’nda ve Harp Akademisi Heyeti Kurmay Başkanlığında olmak üzere harp tarihi öğretmenliğine memur edilmiştir.
- 11 Ocak 1926’da 5. Alay Komutanlığı’na atanmıştır.
- İzmir Müstahkem Mevkii Tugay Komutanı iken , bir görevden döndüğü sırada geceleyin Jandarma nöbetçi eri tarafından atılan kurşunla 14/15 Temmuz 1928’de şehit olmuştur. Mezarı İzmir Güzelbahçe yolu mahalle mezarlığındadır.
Ruhu şâd olsun.
Türkiye Cumhuriyeti’nin önsözünün yazıldığı , Türk Milleti’nin liderini bulduğu ( Anafartalar Kahramanı Mustafa Kemal ) Çanakkale’de Kurm. Yzb. Bursalı Mehmed Nihad bey 283 gün savaşmıştır. Türk Milletine olan en önemli görevini ise 1919-1926-1927 yıllarında 1. Dünya Harbi Çanakkale cephesi Savaşlarıyla ilgili cepheden gözlem ve notlarıyla, verdiği konferanslarla yerine getirmiştir. Tüm Türk milleti olarak BursalıMehmed Nihad Bey’in manevi huzurunda minnet ve şükran duygularıyla eğiliyoruz.
Balkan ve Birinci Dünya Harbi’ne katılan ,İstiklâl Harbi’nin ise son bölümünde görev alan Bursalı Mehmed Nihad Bey çok iyi Almanca ve Fransızca bilmektedir. 23 yıllık subaylık hayatına bir çok yabancı çeviriyle birlikte 32 önemli eser de sığdırmıştır.
Eserleri:
Eski Yazılar:
1. Balkan Harbi, Trakya Seferi, 1. cilt, 1340(1924)
2. Balkan Harbi, Trakya Seferi, 2. cilt, 1924
3. Balkan Harbi, Trakya Seferi, 3. cilt, 1928
4. Büyük Harp, 1., 2., 3., 4.cilt, Almanca’dan çeviri 1926
5. Büyük Harp’te Türk Harbi, 1 .cilt, 1927
6. Büyük Harp’te Türk Harbi, 2.cilt, 1928(Türk Cepheleri Harekatı)
7. Büyük Harp’te Türk Harbi, 3.cilt 1928
8. Harbi Umumi Tarihi, l ve 2.cilt, çeviri
9. Büyük Harp’te Çanakkale Seferi, çeviri, İlhami Fevzi Matbaası, 1926
10. Harbi Umumi’de-Seddülbahir (Cenup) Grupları Muharebatı, 1336 (1920) telif
11. Harbi Umumi’nin Tenkidi, çeviri
12. Harbi Umumi’nin İhzar ve İdaresinde Alman Erkan-ı Harbiyesı, Genaral Kol, çeviri
13. Harbi Umumi’de Fransız Sefer Planı ve Harbin İlk Ayı.çeviri
14. Harbi Umumi’de Genaral Moltke’nin Mektupları ve Hatıratı. çeviri
15. Trakya’da Osmanh-Bulgar Muharebesi, 1335(1919)
16. Balkan Harbi’nde Çatalca Muharebesi, Konferans.1341(1925)
17. Çanakkale Seferi, Charleroux’dan çeviri. Binbaşı Nihat ve Yüzbaşı Asım, İst Askeri Matbaası 1337(1921)
18. Meşhur Osmanlı Sefer ve Muharebeleri’nde Sevk ve İdare
19. Napoleon Muharebatı (Hazırlanmakta olan)
20. Kont Schilliffın’in Canne adlı eserinin 2.cildi, çeviri
21. Liege ve Namur’un Zaptı, çeviri
22. 13.Kolordu’nun İran Seferi, telif
23. Falkenhein’in Hatıratı, çeviri
24. Harbi Umumi Silsilei Neşriyatı
25. Rus-Japon Harbi (hazırlanmakta)
Öğretim Notları:
26. Harp Çantası (Kurmay Subay Muhtırası)
27. Kıtaat-ı Cesime’nin Tabiyece İstihdamları Hakkında Muvakkat Talimname, çeviri
28. Atlı Farazi Tatbikat ve Tatbikat Seyahatleri’nin Suret-i Tertip ve İdaresi
29. 1870-1871 Seferi
Ölümünden Sonra Yayımlananlar:
30. Alman-Avusturya Şark Cephesi’nde 1914 Yaz Seferi, Grafik Halinde, Yazan Em. Albay Von Montey, çeviren Bnb. Nihat, İstanbul Askeri Matbaa, 1930 (yeni yazı)
31. 32-1914’ten 1916’ya Kadar Balkan ve Türkiye’de Büyük Harp, 95 sayılı Askeri Mecmuanın tarih kısmı, çeviri, İstanbul Askeri Matbaa 1934 (yeni yazı)
· Bu biyografi Em. Tuğgenaral O.Nurettin Türsan’ın “Askeri Tarih Yazarı ve Harp Akademileri Tarih Öğretmeni Kur.Yb. Bursalı MEHMET NİHAT BEY” CUMHURİYETİN EN BÜYÜK ASKERİ TARİHÇİSİNE VEFA BORCU adlı Harp Akademileri Komutanlığı yayınından alınmıştır. Harp Akademileri Basımevi. Yeni Levent-İstanbul Ocak 1996
Sezgin Kaya Çanakkale 2015 eserinde Harp Tarihçi Kurmay Yarbay Bursalı Mehmet Nihat Bey hakkında derin araştırma ve kaynakları incelemeleri makale haline getirmiş.Ailesi Ayşe Sıdıka Hanım ve oğlu Orhan ile Torunu Munis Kirizmandan ibaret.Yazılı hazırladığı belgeleri yetkililere vermiş.Mutlaka İzmirde görev yaptığına göre Yunanistanın İzmire çıkışı ve devamı savaşlar hakkında incelemeler hazırlıyor olmalı.Bu dönemde Askerlik şimdiki gibi mekanize değil Piyade eğitimi verilmekte;Askerlik süresi uzun olduğu içinde tecrübe kazanmakta.16 Temmuz 1928 elim olay cerhan etmiş.Kurtuluş savaşı sonrası yurtta Otomobil sayısı çok az olmalı.Bu derce fazla önlem alınmış olduğu şüpeli.Jandarma Er Yusuf bu kabahati içinde 7 fişek olan mavzerle ayakta yapması mümkün değil.En akla yakın İsmet Paşa hakkında savaş değerlendirmeleri hazırladığı şüpesiyle görevlendirdiği keskin nişancı (sniper) tarafından ensesinden vurularak olay tamamlanmış olmalı.Aynı Sabahattin Alinin ölümü gibi karanlık noktalar var.
Ailesindeki şahsi belgelerden bir çok kitap çalışması yapıldı fakat nedense yayınlanmadı. Görev yaptığı yerlerde İnönü ile beraber savaştıkları bir yer yok.ilk defa sizden duyuyorum ,İsmet Paşa hakkında savaş değerlendirmeleri yüzünden bir suikaste kurban gittiği şüphesini.Doğrular er geç gün yüzüne çıkacağına inanıyorum.Bursalı Mehmet Nihat Beyin nesli Osmanlının küllerinden Türkiye Cumhuriyetini var etmiş değerli kurmaylar neslidir.Jandarma er Yusuf öyle bir keskin nişancıdır ki hareket halindeki otomobilde tek atışla ön koltuktaki Mehmet Nihat Beyi, arka kotuktaki Kurmay başkanı Yüzbaşı Çobanoğlu Zeki Beyi şehit etmiştir.