Vatan müdafaasının son kalesidir Çanakkale. Bir milletin yeniden doğduğu ve zafere susayan bir milletine zaferler armağan eden cephedir Çanakkale. Boğaz Harbinden Anafartalar’a, Arıburnu’ndan Seddülbahir’e şiddetli taarruzlar, bitmek bilmeyen saldırılar ile geçit verilmeyen zafer abidesidir.
Aslında Çanakkale’de iki zafer vardır. Birisi düşman donanmasını perişan edilip zırhlıların boğaz gömüldüğü 18 Mart günü, diğeri ise Gelibolu Yarımadası’ndan çekildiği 9 Ocak 1916 günüdür.
Çanakkale’nin tahliyesi başta İstanbul olmak üzere Anadolu’da büyük bir sevinç kaynağı olmuştu. İstanbul sokaklarında yapılan gösteri yürüyüşleri ve düzenlenen fener alayları günün gazetelerinin sütunlarını kaplamıştı. Gazetelerin ilk sayfaları Çanakkale’de elde edilen zaferi müjdeleyen haberler ile doluydu.[1]
Çanakkale Zaferinin coşkusu tüm yurtta yaşanırken İstanbul’da ve tüm yurtta okullar tatil edildi, halkı zafer haberlerini okur okumaz sokaklara çıkarak askerlere sevgi gösterisinde bulundular. Anadolu’nun dört bir yanından Harbiye Nezareti ve Padişah olmak üzere birçok devlet kurumuna tebrik telgrafları gönderiliyordu. [2]
Bu duygu dolu telgraflardan birini sahibi Devrek Belediye Başkanı Osman Bey’dir. Osman Bey’in oğlu 57. Alay 2. Tabur 6. Bölükte vazifeli İhtiyat Zabiti Kâzım Efendi’dir.
İhtiyat Zabiti Kâzım Efendi Şehit Oldu!
25 Nisan günü başlayan kara muharebelerinde 57. Alay 27 Nisan günü tüm askerleri ile cephede şiddetli muharebeye tutuşmuştur. Hüseyin Avni Bey, 64. Alayın intikali gecikince güneş doğarken 2. ve 3. tabura hücuma kalkılmasını emreder. 57. Alayın 3. Taburu sağdan 2. Taburu soldan Korku Deresi’ne doğru ihtiyatları da ileri sürerek her yönden taarruz başlar. Muharebe bütün şiddetiyle devam 64. Alay 1. Tabura sağdan Yükseksırt’a doğru taarruza katılır.
Solda Korku Deresi, Ortada 57. Alay Şehitliği ve Bombasırtı, Sağda Kesikdere (Fotoğraf: M. Onur Yurdal)
Müttefiklerin siperlerine beş yüz metrelik bir mesafe vardır. 3. Tabur ise doğrudan doğruya Çataldere ve Edirne Sırtı üzerinden Kesikdere batısındaki 57. Alayın 2. Taburunun soluna gönderilir. Şiddetli topçu düellosu altında 57. Alay inanılmaz bir savunma örneği gösterir.
Bu sırada Türk topçuları da düşman hatlarına ateş halindedir. Düşman deniz ve kara topçuları Türk siperlerini ağır ateş altına almaktadır. Ön siperlerden cephe hattının gerisine taşınan çok sayıda yaralının ilkyardımına sıhhiye bölüğü yetişmekte zorlanır. Siper önlerde onlarca asker ve subayımız şehit olmuştur.
27 Nisan 1915 günü Arıburnu muharebelerinde şehit verilen subaylardan birisi de 57. Alay 2. Tabur 6. Bölükte vazifeli Zonguldak Devrek Belediye Başkanı Osman Bey’in oğlu İhtiyat Zabiti Mehmet Kâzım Efendi’dir.
Şehidin Künyesi şöyle idi:
Adı: Mehmet Kazım
Rütbesi: İhtiyat Zabiti
Baba Adı Hacı Osman
Birliği: 3. Kolordu 19. Tümen 57. Alay 2. Tabur 6. Bölük
Doğum Yılı: 1892
Memleketi: Zonguldak/Devrek
Şehadet Tarihi: 27 Nisan 1915
Şehadet Yeri: Arıburnu Muharebesi
Şehit Babasının Telgrafı
Şehit babası Devrek Belediye Başkanı Osman Bey, 10 Ocak 1916 günü öğleden sonra saat 15.32’de Başkumandanlık Vekâleti’ne gönderdiği telgrafında şehit oğlunda bahsederek Seddülbahir’deki zaferle birlikte gururlandığını ve duyduğu memnuniyeti şöyle ifade ediyor:
“Dersaâdet’de Başkumandanlık Vekâlet-i Celîlesi’ne
Çanakkale’yi ilk müdafaa edenler arasında Yedek Subay adayı oğlum Kazımın şehadetine olan dini ve vatani memnuniyetimi Seddülbahir’deki kahramanca muvaffakiyetin tazelendirdiğini arz etmekten onur duyarım.
Devrek Belediye Reisi Osman” [3]
Belediye Başkanı Osman Bey’in birinci telgrafı (ATASE: BDH 1547-6-2-70)
Belediye Başkanı Osman Bey, aynı gün akşamı 18.08’de Çanakkale Zaferinden dolayı Devrek halkı namına Başkumandanlık Vekâleti’ne şu telgrafı gönderir:
“Dersaâdet’de Başkumandanlık Vekâlet-i Celîlesi’ne
Allah’ın yardım ve bereketiyle düşmanın Çanakkale’den temizlenmesinden dolayı müdafaadaki kahramanların muvaffakiyetini tebrik eder Allah’ın yardım ve bereketinin devamını temenni eyleriz.
Devrek Ahalisi Namına
Belediye Reisi Osman” [4]
Belediye Başkanı Osman Bey’in ikinci telgrafı (ATASE: BDH 1547-6-2-68)
Vatan uğruna takımın önünde kahramanca mücadele ederken şehadet mertebesine erişen İhtiyat Zabiti Mehmet Kazım Efendi’nin hala şehit mezarı yoktur. Onun gibi binlerce kahraman subay ve asker Çanakkale harp sahasında yatmaktadır. 18 Mart Şehitleri anma gününde tüm şehitlerimizi rahmet minnet ve hürmetle yad ediyorum.
KAYNAKÇA
Yurttakal, Ahmet Ali (2020). Türk Kaynaklarına Göre Çanakkale Muharebeleri’nde Gelibolu Yarımadası’nın Tahliyesi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, (Yüksek Lisans Tezi) Çanakkale.
BOA, BEO. 4393-329467-0.
ATASE: BDH 1547-6-2-70.
ATASE: BDH 1547-6-2-68.
[1] Yurttakal, Ahmet Ali (2020). Türk Kaynaklarına Göre Çanakkale Muharebeleri’nde Gelibolu Yarımadası’nın Tahliyesi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, (Yüksek Lisans Tezi) Çanakkale.
[2] BOA, BEO. 4393-329467-0.
[3] ATASE: BDH 1547-6-2-70.
[4] ATASE: BDH 1547-6-2-68.