“Kumkale Muharebesi, Çanakkale’nin muhtelif muharebelerinin içinde süngü hücumuna parlak bir örnektir. Türk Tarihinde daima yüksek bir mevkiye sahip olacaktır.” diye özetliyor o günkü muharebelerde görev yapan subaylardan Şerif Güralp. Evet 2 günlük muharebelerde 1730 kayıp. Düşman donanması ağır bombardımanı altında ağır kayıplar verilmiştir. Yıllar sonra dönüp baktığımızda birçok sebep ya da hata çıkarırız. Yıllar boyu hatırlamak bile istememişiz, hatta öyle ki bu muharebelerde verilen kayıplar yapılan fedakâr mücadelenin bile önüne geçmiştir. Maalesef Şerif Güralp Bey’in yüksek mevki bulacak sözü 94 yıl sonra gönüllerde yeni yeni yankı bulmuştur. Her sene 25 Nisan denince Arıburnu akla gelir, Binlercesi oradaki coşkulu törenlere iştirak ederler. Ben de bu sene Arıburnu’ndan ziyade unutulan bir mütevazı bir törene katılmak için Kumkale’deydim. Kumkale Şehitlerini anma töreni bu yıl 3 üncüsü düzenlenmekteydi. Yıllarca unutulan gözlerden uzak olan bu törenlere katılım her geçen yıl daha da artmaktadır.
Kumkale törenleri ilk olarak Kumkale Şehitliğinde başladı. Şehitlikte 50-60 kişilik mütevazi bir grup toplanmıştı. Kumkale Belediye Başkanı, Ezine Kaymakamı ve Kumkale Methal ve Liman Grup komutanı, üniversite örencileri köy halkından bir grup bu anlamlı törende hazır bulunuyordu. Saygı duruşu, İstiklal Marşı’nın ardından şehitliğin mezarları üzerine karanfiller bırakıldı, dualar okundu.
Kumkale şehitliği çok bakımlı ve temiz durumdaydı. Kumkalede bulunan “Methal Grup Komutanlığı” şehitliğin bakımını yaptığını ve sürekli ilgilendiğini öğreniyor gurur duyuyoruz. Şehitlik Kumkale beldesine yaklaşık
Kumkale şehitliğine karanfilleri bırakıp köye doğru yürüyoruz. Herkes yolda araçlar arkadan takip ediyordu. Şehitler adına yapılan bu yürüyüş çok anlamlıydı. Herkesin gözlerinde gurur ve mutluluk okunuyordu.
Kısa yürüyüşün ardından bir cadde başında duruyoruz. Kumkale beldesinde bir caddeye Kumkale muharebelerinde şehit olan bir subayımızın adı veriliyor. “Şehit Yüzbaşı Mehmet Halit Caddesi” Yrd. Doç Dr. Burhan Sayılır bu kahramanımız hakkında açıklama yaptı. Bu kahraman şehidimizin adı ebediyyen bu caddede yaşayacaktır. Tabelada subayımızın resmi ve onun hakkında kısa bir bilgi yer almaktadır. Bu caddeye şehidimizin ismi verilmesi hepimizde tarifsiz duygular bıraktı.
“Şehit Mehmet Halit Bey; 1881’de İstanbul’da Eyüp’te Halide Hanım ve Mütevaffa Yüzbaşı Mustafa’nın oğlu olarak dünyaya geldi. 1903’te Harp Okulu’ndan Teğmen olarak mezun oldu. 1909’da Üsteğmenliğe terfi etti. 1911’de Yüzbaşılığa terfi etti. Bakan savaşlarına katıldı. Çanakkale Savaşına 31. Alay 3. Tabur Komutanı olarak katıldı. 25 Nisan 1915’te Fransızların Kumkale’ye 26 Nisan 1915’te yaptığı çıkarma harekâtında kahramanca görevini yaptığı sırada şehit oldu.”
Sayılır araştırmalarını sürdürdüğünü, tüm Kumkale sokaklarına bu muharebelerde şehit olanların adlarını verileceğini belirtti. Tüm Kumkale sokaklarında bir şehidimizin adı yaşaması bir ilki gerçekleştirecektir.
Yürüyüşün ardından Kumkale beldesinde bulunan küçük bir salondaki programa geçildi. Kumkale belediye başkanı ve beldenin önemli simaları konuştu. Kumkale muharebeleri hakkında ise Yrd. Doç Dr. Burhan Sayılır katılımcıları bilgilendirdi. Sayılır yaptığı konuşmada şunları anlattı:
25 Nisan 1915 Günü Fransız kuvvetleri çıkarma yapmadan evvel buraları yoğun bombardıman ateşine tuttular bu ateş o kadar yoğundu ki öncü birliklerine takviye kuvvet göndermek bile güçleşmişti. Çıkarma saat 10.30 gerçekleşti. 3-4 saat süren bombardıman sonucu şuan ki eski mezarlığın önünde bulunan Kumkale evleri harp olmuştur. Türk birlikleri akşam 8-9 gibi karşı taarruzlar köye girmiş evlere yerleşmişler. Ev ev, sokak sokak çatışmalar devam ediyor. Şuan ki mezarın önü olan bölge; “Kanlı Azmak” denilen bölgede şiddetli muharebeler sürüyor. Fansızlar 27 Nisan sabahı geri çekiliyorlar.
Kumkale muharebelerinde vermiş olduğumuz zayiat ise 21’i Subay 375 şehit (7 Yüzbaşı, 6 Üsteğmen, 3 Teğmen, 5 Yedek Subay) Yaklaşık 350 asker de esirdir. Esirlerin çoğu taarruz esnasında Fransız hatları içerinde kalan askerledir. Özellikle iki günlük muharebe için bu rakamlar çok yüksektir. Bu muharebelerde il bazında şehit askerlerimize bakarsak en çok şehit veren iller Bolu 69, Zonguldak 68 şehittir.
Kumkale çıkarmasında şehit olan askerlerin yaşları belli olan 133 askerin 38’inin 20-24 yaşlarında; 60’ının 25-29 yaşlarında, 28’inin 30-35 yaşlarında, 7’sinin 36-46 yaşlarındadır.”
Konuşmaların ardından Doç Dr. Süleyman Erguner ve ekibi ney taksimi küçük bir dinleti yaptı. Ney ile beraber Çanakkale şehitlerine şiiri kaside şeklinde söylendi. Kasidenin ardından Çanakkale Türküsü tüm katılımcılarla beraber söylendi. Çeşitli gazel ve kasidelerle biten bu küçük konser izleyicileri mest etti. Kumkale muharebelerindeki Şehitlerimiz ruhları için katılımcılara pilav ikramı yapıldı.
İkramın ardından programın son bölümü olarak Kumkale birliğinin önüne gelindi. Ellerde bayrak ve meşalelerle denize doğru yüründü. Deniz yakın bir yerde küçük bir anıt vardı. Aslında bu anıt değil temsili ifade eden bir taş idi. Herkes ellerindeki karanfilleri bu mütevazi anıta bıraktılar. Şehitlerimize bir dakikalık saygı duruşu yapıldı. Ardından saygı atışı gerçekleşti. Belki de yıllardır anılmayı bekleyen onca kahramanımızın anısına mütevazı bir anıttı bizim için. Dileriz bir gün bu muharebelerde şehit düşen askerlerimizin için görkemli, bir anıt yapılır.
Evet, Kumkale Şehitleri anma töreni böyle güzelliklerle son buldu. Yıllardır hatırlanmayan ve anılmayı bekleyen şehitlerimiz için bu sade tören gerçekten çok güzel geçti.
Günlük muharebe için bu kadar can verilmiş ve kan dökülmüştür. Birçok esir vermişizdir. Ağır zayiat vermemi veya başarısız olmamız bu kahramanları anmamak anlamına gelmemeli bilakis hep hatırlamalıyız. Evet bir dahaki anma törenleri tüm okuyucuları davet ediyorum. Bu muharebede şehit düşen subay ve neferlerin Ruhları şad olsun.Bu anma töreni için büyük gayret ve çaba sarf eden Kumkale Belediye Başkanı Süleyman Ertek, Yrd. Doç Dr. Burhan Sayılır ve Salih Şen’e şükranlarımı sunuyorum.
Ahmet Yurttakal
Araştırmacı-Yazar